تدوین پروتکل فارسی ارزیابی گفتار روایتی در کودکان 6-5 ساله و استفاده از آن برای ارزیابی کودکان مبتلا به آسیب ویژه زبانی

زمینه و هدف:با توجه به اهمیت ارزیابی زبان با استفاده از گفتار روایتی ، هدف از این پژوهش ساخت پروتکلی برای ارزیابی گفتار روایتی در زبان فارسی بوده است. سپس از این پروتکل برای ارزیابی مهارت زبانی کودکان طبیعی و آسیب ویژه زبانی 6-5 ساله استفاده شد تا مشکلات زبانی کودکان آسیب ویژه زبانی مشخص گردد . روش اجرا: ابزار هنجار گفتار روایتی ادمونتن متشکل از 6 داستان برای استخراج گفتار روایتی انتخاب شد. داستان ها مطابق با فرهنگ ایران تغییر داده شد. ویژگی های روان سنجی این ابزار در زبان فارسی محاسبه شد. پس از تهیه پروتکل، تصاویر داستان ها به دو گروه کودکان طبیعی(48 نفر) و آسیب ویژه زبانی( 15 نفر) 6-5 ساله ارائه گردید و نمونه گفتاری آن ها جمع آوری و ضبط شد. پس از نسخه برداری داستان ها، آن ها از نظر نحو یعنی ساختار جمله(جمله مرکب نا هم پایه، جمله مرکب هم پایه، جمله سوالی، جمله منفی و کل جمله)، عناصر ربط(حروف ربط، ارجاع، اولین اشاره) و نوع کلمه(اسم، صفت، قید، فعل) و معنی شناسی( تعداد کل کلمه، انتقال اطلاعات) مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج بررسی انواع روایی در تهیه پروتکل توسط افراد خبره بالای 80 درصد به دست آمد. نتایج بررسی پایایی آزمون- بازآزمون در کل داستان ها نشان داد در متغیرهایی مانند انتقال اطلاعات که تحت تأثیر تمرین و یادآوری قرار می گیرند، قابلیت تکرارپذیری اندک است( 08/0p=)، اما در اکثر متغیرها بین دو مرحله اجرا همبستگی وجود دارد (05/0p<). نتایج بررسی پایایی درون ارزیاب و بین ارزیاب ها در نسخه برداری و تحلیل داستان ها نیز حاکی از ثبات اندازه گیری بوده است. مقایسه گفتار روایتی کودکان طبیعی و آسیب ویژه زبانی در کل داستان ها نیز نشان می دهد، بین میانگین دو گروه در ساختار جمله در متغیرهای جملات مرکب نا هم پایه، هم پایه و تعداد کل جمله، در عناصر ربط در متغیرهای حروف ربط علّی، تقابلی و اضافی، اشاره ، مالکیت، تعداد کل عناصر ربط و اولین اشاره، در ساختار کلمه در متغیرهای اسامی، صفت مطلق، قید و در معنی شناسی در متغیرهای تعدادکل کلمه و انتقال اطلاعات تفاوت معنی دار وجود دارد(05/0>p). نتایج بررسی صرف در کلمات قابل صرف اسم، صفت و فعل نشان داد، بین میانگین دو گروه تفاوت معنی دار وجود ندارد. نتیجه گیری: ابزار تهیه شده دارای روایی و پایایی است. تفاوت بین دو گروه در جملات مرکب نا هم-پایه، جملات مرکب هم پایه، تعداد کل جملات ، تعداد کل کلمات به کار رفته در داستان ها و میزان انتقال اطلاعات در مطالعات دیگر نیز نشان داده شده است. اما عدم مشاهده تفاوت معنی دار در صرف کلمه ضرورت پژوهش های بیش تری را در کودکان آسیب ویژه زبانی در زبان فارسی نشان می دهد.